fot. Pixabay.com

Sołdek, znany jako statek Sołdek, to symbol odbudowy polskiego przemysłu morskiego po II wojnie światowej. Jako pierwszy statek Polski zbudowany w całości w kraju, Sołdek Gdańsk zapisał się na kartach historii jako prototypowy rudowęglowiec typu B-30. Dziś, jako statek-muzeum Sołdek, cumuje na Motławie w Gdańsku, będąc częścią Sołdek Narodowe Muzeum Morskie. W tym artykule przybliżamy historia Sołdek, szczegóły konstrukcja Sołdek, znaczenie Stocznia Gdańska Sołdek oraz informacje o Sołdek zwiedzanie. Jeśli chcesz dowiedzieć się, dlaczego Sołdek jest tak ważny dla polskiej kultury morskiej, zapraszamy do lektury.

Czym jest Sołdek?

Sołdek to parowy rudowęglowiec, masowiec zaprojektowany do transportu węgla i rudy żelaza. Był to pierwszy statek Polski zbudowany od podstaw po II wojnie światowej w Stoczni Gdańskiej, założonej 19 października 1947 roku. Nazwa statku upamiętnia Stanisława Sołdka, trasera i przodownika pracy w stoczni, a matką chrzestną została jego żona, Helena. Statek Sołdek był prototypem serii 29 małych masowców typu B-30, budowanych w latach 1949–1954. Po zakończeniu służby w 1981 roku został przekształcony w statek-muzeum Sołdek, stanowiąc jedną z głównych atrakcji Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Kluczowe cechy Sołdek

• Typ: Rudowęglowiec, masowiec parowy (B-30/1).

• Wymiary: Długość 87 m, szerokość 12,3 m, zanurzenie 5,4 m.

• Napęd: Maszyna parowa 4-cylindrowa, podwójnego rozprężania, typu ML8a, dwa kotły opalane węglem.

• Ładowność: Ok. 2600 ton.

• Lokalizacja: Wyspa Ołowianka, ul. Ołowianka 9-13, 80-751 Gdańsk.

Sołdek Gdańsk to nie tylko zabytek techniki, ale także symbol powojennej odbudowy polskiego przemysłu stoczniowego i morskiego.

Historia Sołdek – Od budowy do muzeum

Historia Sołdek rozpoczyna się w 1947 roku, gdy Stocznia Gdańska rozpoczęła przygotowania do budowy pierwszego pełnomorskiego statku w powojennej Polsce. Projekt wstępny opracował zespół polskich inżynierów pod kierunkiem Henryka Giełdzika, a dokumentację warsztatową zlecono francuskiej stoczni Augustin Normand w Hawrze. Budową kierował Jerzy Doerffer, późniejszy profesor Politechniki Gdańskiej.

Kluczowe daty w historii Sołdek

Rok	Wydarzenie	Szczegóły
1948	Położenie stępki	3 kwietnia 1948, pochylnia A2, pierwszy nit wbity przez Adama Rapackiego.
1948	Wodowanie	6 listopada 1948, matką chrzestną Helena Sołdek.
1949	Pierwszy rejs	21 października 1949 do Szczecina, podniesienie bandery 25 października.
1981	Zakończenie służby	Po 1479 rejsach i przewiezieniu 3,5 mln ton ładunku.
1985	Statek-muzeum	Udostępniony do zwiedzania jako oddział Narodowego Muzeum Morskiego.

Sołdek odbył 1479 rejsów morskich, zawijając do ponad 60 portów i przewożąc ponad 3,5 miliona ton towarów, głównie węgla i rudy żelaza. Pierwszy zagraniczny rejs miał miejsce w październiku 1949 roku, gdy statek transportował węgiel do Gandawy w Belgii. Po zakończeniu służby w 1981 roku, statek-muzeum Sołdek został przekazany Narodowemu Muzeum Morskiemu, a od 1989 roku cumuje na Ołowiance jako atrakcja turystyczna.

Remont w 2020 roku

W okresie od października do grudnia 2020 roku Sołdek przeszedł największy remont od 35 lat w Gdańskiej Stoczni „Remontowa”. W ładowniach nr 2, 3 i 4 otwarto nowe wystawy, w tym stałą ekspozycję „Sołdek i jego czasy”, prezentującą historię polskiego budownictwa okrętowego i handlu morskiego w XX wieku. Remont kosztował 2,8 mln zł i znacząco wzbogacił ofertę Sołdek zwiedzanie.

Konstrukcja Sołdek – Technologiczny przełom

Konstrukcja Sołdek była przełomowa dla powojennego przemysłu stoczniowego. Statek został zaprojektowany jako rudowęglowiec z pokładem typu szańcowego, czterema ładowniami i spawano-nitowanym kadłubem, co było unikalnym rozwiązaniem na tamte czasy. Do budowy zużyto około 300 tysięcy nitów, których waga stanowiła 6% masy kadłuba. W ciągu tygodnia montowano średnio 45 ton elementów stalowych.

Główne elementy konstrukcyjne

• Kadłub: Spawano-nitowany, z podwyższonym pokładem rufowym (quarter-decker).

• Ładownie: Cztery, o łącznej pojemności ok. 2600 ton.

• Napęd: Dwa kotły Howden-Johnson (projekt Politechniki Gdańskiej) i maszyna parowa ML8a produkcji huty „ZUT Zgoda” w Świętochłowicach.

• Wyposażenie: Żurawie przeładunkowe obsługiwane wciągarkami UNRRA, rura głosowa do komunikacji z maszynownią, brak radaru na mostku w początkowych latach.

Stocznia Gdańska Sołdek wykorzystała nowoczesne jak na owe czasy technologie, takie jak spawanie i nitowanie, co pozwoliło na szybką budowę i wysoką trwałość statku. Maszynownia, z oryginalnymi silnikami i kotłami, jest dziś jedną z głównych atrakcji podczas Sołdek zwiedzanie.

Tabela: Porównanie Sołdek z innymi statkami B-30

Statek	Numer	Los	Uwagi
Sołdek	B30/1	Statek-muzeum	Pierwszy statek serii, zachowany.
Jedność Robotnicza	B30/2	Złomowany (1979)	Złomowany w Glasgow.
Brygada Makowskiego	B30/3	Złomowany (1979)	Pierwszy statek z patronem zbiorowym.
1 Maja	B30/4	Przekazany ZSRR	Nazwany Pervomaysk.
Pstrowski	B30/5	Złomowany (1978)	Nazwany po żyjącym patronie.

Źródło: Wikipedia, dane z 2025 roku.

Sołdek Narodowe Muzeum Morskie – Atrakcja turystyczna

Sołdek Narodowe Muzeum Morskie to oddział muzeum zlokalizowany na wyspie Ołowianka, gdzie statek cumuje jako statek-muzeum Sołdek. Zwiedzający mogą zobaczyć historyczną konstrukcję rudowęglowca, w tym maszynownię, pokład łodziowy, mostek kapitański oraz pomieszczenia załogi. W ładowniach nr 2, 3 i 4 znajdują się wystawy, w tym stała ekspozycja „Sołdek i jego czasy” oraz czasowe pokazy sztuki, np. obrazy marynistyczne z plenerów „Impressions – Blue”.

Co zobaczysz podczas Sołdek zwiedzanie?

• Pokład: Cztery włazy ładowni, kotwica dziobowa, żurawie przeładunkowe z wciągarkami parowymi.

• Mostek: Historyczne wyposażenie, w tym rura głosowa do komunikacji z maszynownią.

• Maszynownia: Oryginalne kotły opalane węglem i maszyna parowa ML8a.

• Pomieszczenia załogi: Kabiny, mesa (jadalnia), kuchnia, ukazujące życie marynarzy w XX wieku.

• Wystawy: Modele statków Stoczni Gdańskiej (1947–1984) oraz multimedia o historii Sołdek.

Sołdek zwiedzanie jest szczególnie atrakcyjne dla miłośników techniki, historii i morskich opowieści. W 2024 roku statek odwiedziło 69 499 osób, co świadczy o jego popularności.

Informacje praktyczne

• Godziny otwarcia (do 1.12.2024): Wtorek, czwartek: 11:00–15:00; środa: 12:00–15:00; piątek–niedziela: 10:00–16:00. Od 2.12.2024 do 31.01.2025 statek zamknięty.

• Bilety: Normalny – 23 zł, ulgowy – 17 zł, rodzinny (2 dorosłych + 3 dzieci) – 68 zł.

• Dojazd: Przystanek „Akademia Muzyczna” (tramwaje, autobusy), SKM „Gdańsk Główny” (15–22 min pieszo), prom „Motława” z Żurawia.

• Kontakt: Tel. +48 58 301 86 11 wew. 327, e-mail: [email protected].

Wskazówka: Zaleca się rezerwację biletów online na nmm.pl lub biletyna.pl, zwłaszcza w sezonie letnim.

Znaczenie Sołdek dla polskiej kultury morskiej

Sołdek to więcej niż statek – to symbol odrodzenia polskiego przemysłu po zniszczeniach wojennych. Jako pierwszy statek Polski zbudowany w Stoczni Gdańskiej, Stocznia Gdańska Sołdek stał się wizytówką polskiego inżynierstwa i determinacji. Jego budowa była dowodem na zdolność Polaków do tworzenia nowoczesnych jednostek mimo trudnych warunków powojennych. Współpraca z Politechniką Gdańską przy projektowaniu kotłów oraz wykorzystanie lokalnych materiałów i technologii podkreślają narodowy charakter projektu.

Sołdek Gdańsk jest także ważnym elementem edukacji morskiej. Wystawy na pokładzie, takie jak „Sołdek i jego czasy”, przybliżają zwiedzającym historię polskiej floty handlowej, życie marynarzy i rozwój Stoczni Gdańskiej, która stała się symbolem Solidarności.

Fakty i mity o Sołdek

Fakty

• Pierwszy statek Polski: Sołdek był pierwszym pełnomorskim statkiem zbudowanym od podstaw w powojennej Polsce.

• Unikalna konstrukcja: Spawano-nitowany kadłub i parowy napęd czynią go jedynym zachowanym rudowęglowcem tego typu na świecie.

• Popularność: W 2024 roku statek odwiedziło niemal 70 tysięcy osób.

Mity

• „Sołdek to Oliwa”: Nieprawda – Oliwa to inny statek, niedokończony przez Niemców, uruchomiony później jako Marchlewski.

• „Sołdek był przestarzały”: Wbrew mitom, statek wykorzystywał nowoczesne technologie, jak spawanie i nitowanie, a jego projekt był dostosowany do potrzeb polskiej floty.

• „Zwiedzanie obejmuje tylko pokład”: W rzeczywistości dostępne są maszynownia, mostek, ładownie i pomieszczenia załogi.

Najczęściej zadawane pytania

1. Czym jest Sołdek? Sołdek to pierwszy statek Polski po II wojnie światowej, dziś statek-muzeum Sołdek w Gdańsku.

2. Gdzie znajduje się Sołdek Gdańsk? Na wyspie Ołowianka, ul. Ołowianka 9-13, w ramach Sołdek Narodowe Muzeum Morskie.

3. Jak wygląda Sołdek zwiedzanie? Obejmuje pokład, maszynownię, mostek, pomieszczenia załogi i wystawy w ładowniach.

4. Ile kosztują bilety na Sołdek? Normalny: 23 zł, ulgowy: 17 zł, rodzinny: 68 zł.

Podsumowanie

Sołdek to nie tylko statek Sołdek, ale symbol powojennej odbudowy Polski i dumy narodowej. Jako pierwszy statek Polski zbudowany w Stocznia Gdańska Sołdek, zapoczątkował erę nowoczesnego przemysłu stoczniowego. Historia Sołdek obejmuje 1479 rejsów, przewóz 3,5 miliona ton ładunku i przekształcenie w statek-muzeum Sołdek, które przyciąga tysiące zwiedzających. Konstrukcja Sołdek, z unikalnym spawano-nitowanym kadłubem i parowym napędem, pozostaje świadectwem inżynierskiego kunsztu. Sołdek zwiedzanie oferuje podróż w czasie do epoki polskiej floty handlowej, z wystawami w Sołdek Narodowe Muzeum Morskie i dostępem do historycznych wnętrz. Odwiedź Sołdek Gdańsk i odkryj morskie dziedzictwo Polski!